فایل ورد قابل ویرایش

توضیحی مختصر از متن فایل  :

چكيده:

امور تربيتي به عنوان نهادي در بطن آموزش و پرورش با هدف تربيت انسانهايي مطلوب و سازنده با معيارهاي اسلامي و الهي صدقه جاريه شهيد رجايي است اما حقيقت اين است كه سنت تربيت و پرورش رسمي دانش آموزان ريشه در گذشته دارد . اين مقاله به عنوان تاريخچه امور تربيتي ابتدا نگاهي به اين پديده در قبل از انقلاب دارد و سپس سير تكويني آن را بعد از انقلاب دنبال مي نمايد. در اين بررسي به تحولات نيروهاي تربيتي و ساختار اين تشكيلات كه در سه دهه گذشته رخ داده است پرداخته شده است.

مقدمه:

تاريخ هر پديده اي و بررسي آن در بستر زمان ضمن اينكه آدمي را به شناخت دقيقتر آن پديده رهنمون مي سازد قدرت پيش بيني و امكان تصميم گيري صحيح و هدايت مناسب آن را نيز فراهم مي سازد . آموزش و پرورش هر جامعه اي نيز به عنوان يك پديده اجتماعي در گذر زمان دستخوش تحولات و فراز و فرود هاي بسياري قرار مي گيرد . يكي از آن تحولات ، پيدايش امور تربيتي و توجه خاص به امر پرورش مهارتهاي لازم و ايجاد نگرش ها و ارزشهاي اخلاقي ، انساني و ديني در دانش آموزان است. تاثير چنين پديده اي بي شك در نظام آموزشي كشور و به تبع آن بر فرهنگ و تربيت اجتماعي آحاد مردم تاثير تعيين كننده اي دارد.

اگرچه در قديم الايام پدران و مادران كودكان خود را در گيرودار زندگي روز مره تربيت مي كردند و راه رسم زندگي و آداب كسب و كار و زراعت را به آنان مي آموختند ولي طبقات متوسط شهري و بعضا روستايي كودكان خود را به مكتب مي سپردند تا با سواد شوند و در كنار آن تربيت لازم را نيز پيدا مي كردند. اين سنت تا مدتها پيش نيز به طور غير رسمي ادامه داشت و اكنون نيز شايد در برخي جوامع داير باشد. بنابراين جاي ترديدي نيست كه نظام تعليم و تربيت  سابقه ديرينه اي  در کشورمان دارد و همين قدمت بر اهميت و ضرورت بررسي و تبيين تاريخي آن تاكيد مي نمايد.

آغاز تعليم و تربيت رسمي:

تعليم و تربيت رسمي  براي اولين  بار در زمان ناصرالدين شاه در ايران پاگرفت كه در آن زمان " وزارت علوم " نامگذاري شده بود. سپس در زمان مشروطيت " وزارت معارف " نام گرفت . اين وزارتخانه در سال 1329 شمسي  به " وزارت فرهنگ"  تغيير نام داد و در سال  1343 به سه نهاد "وزارت فرهنگ و هنر" و "وزارت آموزش و پرورش" و سازمان اوقاف تقسيم گرديد( دبيرخانه شورا). در بهمن ماه 1346 از بطن وزارت آموزش و پرورش دو وزارتخانه آموزش و پرورش و آموزش عالي متولد گرديد.

امور تربيتي قبل از انقلاب

تعيين نام  اين وزارتخانه با ترکيبي از دو مفهوم متفاوت " آموزش" و " پرورش "توسط نظام حاکم در سال 43 13بي دليل نبوده است . اساسا قبل از اينکه اين وزارت خانه به آموزش و پرورش تغيير نام دهد از سال 1341 توجه به تغيير فرهنگ نسل جوان و پرورش آنان متناسب با اهداف انقلاب سفيد شاهنشناهي و خواسته هاي طاغوتي رژيم دست نشانده پهلوي آغاز شده بود و سازمان پيشاهنگي از اولين نهادهايي بود که به دنبال تغيير نام اين وزارتخانه به آموزش و پرورش، امور پرورشي دانش آموزان را به عهده گرفت . بدين ترتيب كليه فعاليتهاي فوق برنامه از قبيل روزنامه نگاري ، نمايشنامه،  مسابقات درسي ، ورزشي و هنري در سطوح مختلف بين مدرسه اي ، شهري ، استاني و ملي ، اجراي مراسم صبحگاهي، بازديد از كارخانجات و موسسات توليدي ، برگزاري نمايشگاه صنايع دستي و كاردستي دانش آموزان ، اردوهاي دانش آموزان در سطح منطقه اي و ملي، اردو هاي تابستاني و كلوپ هاي هنري و  فعاليتهاي مشابه  تحت مديريت سازمان ملي پيشاهنگي ايران كه معاون آموزشي وزارت، خود رئيس اين سازمان بود اداره مي شد. سازمان پيشاهنگي با عناوين سه گانه : شير بچه ، پيشاهنگي و سيار در مقاطع تحصيلي ابتدايي ، راهنمايي و متوسطه و همچنين سازمان جوانان شير و خورشيد سرخ با فعاليتهاي متنوع از جمله نهادهاي تربيتي بودند که دانش آموزان را به سمت اهداف خاصي  هدايت مي نمودند.[1][1]

بعدها اداره كل امور تربيتي زير مجموعه  معاونت آموزشي قرار گرفت و با دو اداره امور فعاليتهاي فوق برنامه و اداره امور اردوها و مسابقات هنري و درسي در كنار سازمان پيشاهنگي و سازمان جوانان شير وخورشيد سرخ به طور مستقيم مسئوليت پرورشي دانش آموزان را به عهده گرفت . سپس تشکيلاتي به نام " لژيون خدمتگزاران بشر " به اين مجموعه افزوده شد كه چگونگي خدمات برون مرزي را به دانش آموزان مي آموخت .

امور تربيتي بعد از انقلاب

بعد از انقلاب  اسلامي يعني در هشتم اسفند 1358 ، با تدبير شهيدان ، رجايي و باهنر ، نهاد «امور تربيتي» در آموزش و پرورش با ساختار جديد و اهداف نظام اسلامي بنيان نهاده شد. اهميت اين تدبير ، زماني روشن مي شود که بدانيم در آن زمان ، آموزش و پرورش و مدارس کشور علاوه بر اين که گرفتار فرهنگ غربي و ستمشاهي بود ، آماج انواع  حملات گروههاي سياسي شده بود و اگر اين اقدام صورت نمي گرفت ، ميليون ها جوان کشور در معرض تبليغات گروههاي مختلف قرار گرفته بودند و مدارس کشور، بهترين ميدان جذب نيرو براي انواع گروههاي سياسي مي شد. علاوه بر اين ، ضرورت داشت که فرهنگ اسلامي  به نحو درست در ميان جوانان و دانش آموزان گسترش مي يافت و از دستاوردهاي انقلاب اسلامي در آموزش و پرورش حراست مي شد. تاکيد مکرر امام خميني( ره ) بر تربيت صحيح جوانان و دانش آموزان در آن زمان ، به نوعي مهر تاييدي بر تشکيل نهاد «امور تربيتي» در مدارس به شمار مي رفت.

اين دو شهيد بزرگوار ( رجايي و با هنر ) با تاسيس نهاد امور تربيتي و جذب مربيان شريف و زحمت كش ، در حفظ دست‌آوردهاي انقلاب ، ترويج ارزش‌ها و معارف اسلامي، مبارزه با افكار انحرافي و مخرب پس از دوران پيروزي انقلاب ، حضور پرشور در خط مقدم جبهه هاي نبرد حق عليه باطل و پاسداري از شرف و حيثيت و هويت ديني و ملي ملت بزرگ ايران و تهييج دانش آموزان براي حركت در اين راه پرثمر ، برنامه ريزي در راستاي شناسايي و رشد و هدايت استعدادهاي ميليون‌ها نفر دانش آموز سهم بزرگي داشتند و همچنين شركت در سازندگي كشور و از همه مهم تر ، تلاش براي تربيت ديني دانش آموزان ، به فرموده‌ي مقام معظم رهبري ، حضرت آيت الله خامنه اي ، صدقه‌ي جاريه و كار حسنه اي از خود بر جاي گذاشتند.

حقيقت اين است که جوهر اصلي تأسيس امور تربيتي حفظ و حراست از انقلاب بود. يعني  انگيزه‌هاي سياسي بود كه موجب تأسيس اين نهاد گرديد. به همين دليل در آن روزگار شعار " مربيان تربيتي سربازان انقلابند " به عنوان نشاني از شهيدان رجايي و باهنر محور برنامه‌ريزي‌ها و فعاليت‌هاي امور تربيتي قرار گرفت . در واقع مسائلي از قبيل هنجار‌هاي رفتاري دانش‌آموزان و مهارتهاي اساسي و ساير مهارتهاي زندگي  كه بعداً به بدنه امور تربيتي ملحق شدند، نقشي در پيدايش اين نهاد نداشتند. امور تربيتي به ضرورت انقلاب اسلامي و به عنوان جبران كاستي‌هاي سياسي و عقيدتي و انقلابي كاركنان و معلمان آن روزگار در دل آموزش و پرورش شكل گرفت. به اين ترتيب در شرايط تأسيس جمهوري اسلامي و حضور گروه‌هاي سياسي و نظامي مخالف نظام، نهاد تربيتي براي دفاع از انقلاب و طاغوت‌زدايي در حوزه آموزش و پرورش تلاشهاي فراواني كرد. اسناد، سخنراني‌ها و عملكرد اين نهاد در دهة اول (67ـ 57) نشان مي‌دهد كه در اين برهه از زمان امور تربيتي كاركردي سياسي داشته و وظيفه آن مبارزه با گروه‌هاي سياسي مخالف انقلاب و بازماندگان رژيم سابق و نيز تامين نيرو براي جبهه و جنگ بوده است و با تثبيت نظام جمهوري اسلامي، حذف گروهك‌ها و پايان جنگ در سال 68 اين وظيفه به پايان مي رسد.

فعاليت مربيان تربيتي ابتدا منحصر به مدرسه بود ولي سپس متولياني براي پشتيباني آنان در ادارات آموزش و پرورش شهرستانها ، استانها و ستاد وزارتخانه تعيين گرديد . به طوري که تا سال 1360 اداره اي تحت نام  اداره کل امور تربيتي در ستاد وزارتخانه و نمايندگي هايي با عنوان امور تربيتي در سطح استانها و شهرستانها تمشيت امور تربيتي را در سطح کشور بر عهده گرفتند.

در اين ميان سازمان ملي پيشاهنگي ايران همچنان به فعاليت خود ادامه مي داد . زيرا امام خميني (ره)  رهبر كبير انقلاب اسلامي ايران در تاريخ  24/12/57 يعني يك ماه پس از پيروزي انقلاب در اجتماع چندين هزار پيشاهنگ و مربيان پيشاهنگي كه براي ديدار ايشان درمدرسه فيضه قم گرد آمده بودند فرمودند:" پيشاهنگي بايد باقي بماند و خدمات خود را ادامه دهد" . اما يكي دوسال بعد، فعاليتهاي  اين سازمان به حدي رنگ باخت و فراموش شد كه مجلس شوراي اسلامي در سال 1361 سازمان پيشاهنگي ايران را منحل نمود و كليه مايملك مادي آن كه شامل اردوگاهها وخانه هاي پيشاهنگي وفضاهاي آموزشي بود به امور تربيتي واگذار گرديد و بدين ترتيب امور تربيتي از نظر مادي و امكانات غناي بيشتري يافت .

امور تربيتي بعد از آن که در مدارس گسترش و قوام يافت ، کارهاي متعددي را برعهده گرفت و توانست جوانان زيادي براي خدمت به انقلاب اسلامي تربيت کند. کارنامه درخشان امور تربيتي  سبب شد که هنگام تصويب قانون وزارت آموزش و پرورش ، اين نهاد مورد توجه مسئولان قرار گيرد . به طوريکه  مجلس شوراي اسلامي در مصوبه 25 بهمن 1366 ، ذيل ماده 4 از فصل سوم قانون اهداف وزارت آموزش و پرورش ، چنين تصويب کرد : «جهت تقويت بنيه تربيتي نظام «واحد امور تربيتي» در سطح معاونت وزارت تشکيل مي شود.» (معاونت پرورشي و تربيت بدني )

بر اساس مصوبه فوق نهاد امور تربيتي در آموزش و پرورش با سه هدف عملياتي و اساسي در نظام آموزشي كشور گسترش يافت.

فهرست